AHİ EVRAN VE AHİLİK

                                   CEVDET ALPEREN

     Ahi teşkilatlarını oluşturan  Ahi Evran Hazretleridir.

Esas ismi  Evran Şeyh  Nasuriddin  Mahmut Bin  Ahmet'tir.12. yüzyılın başlarında yaşamıştır. 93  yaşında vefat etmiştir.Horasan erenlerindendir. Hoca Ahmet Yesevinin müridlerindendir. Yunus ,Mevlana kendi  devrinde ne ise  Ahi Evranda aynı emellerle yola çıkmış gönül eridir.Kayseride  dergah kurmuştur. Hedef Anadolunun islamlaşmasında ve Türkleşmesinde harç olabilmektir.

         Ahi  kelimesi günümüze kadar intikal etmesi çeşitli kelimeler ile de olmuştur. Ahi  eği,kardeş,akı,ede ve dadaş  olarak kültür envanterimizde yer almıştır. Bu kelimeler eliaçık,cömert ve yardım sever anlamlarını da içermektedir.

     Ahilik, mesleklerden birlikler oluşturmuştur. Dericilik sanatının revaşta olduğu zamanda Ahiler; alın teri,kendine güven ,doğruluk helal kazanç , cesaret ve yardımlaşma duygularını da beraber geliştirmişlerdir. O zaman  ekonomiye  büyük katkı sağlamışlardır.

   Ahilik teşkilatları hem ekonomik ,hemde sosyal bir kuruluştur.  İnançlarından taviz vermezler.Temel dayanakları Kuran ve sünnettir.

    Ahilikte, küçük bir hile yapan  esnaflıktan dışlanır.O günkü tabirle "Pabucu dama atılır."

    Mesleğinde başarılı olanlara şeyhlik verilir.Ahi babası ünvanı alır.Yamak, çırak ,kalfa  ilişkileri Ahi babası tarafından takip edilir. Bunlara eğitim verilir.  Başarılı  olanlara kuşak bağlama töreni yapılır.

   Ahi birliklerini  loncalar oluşturur.Her meslek gurubu bir loncadır.

   Yamak, çırak,kalfa ve usta makamlarına geçmek için  "Gözü,beli ,dili " kapalı olacak." Eli ,kapısı ve sofrası açık olacak. Her bir makama geçmek süresi bin gündür. Bu süre içinde imtihana tabi tutulurlar.

      Ahiliğin temel ilkeleri şunlardır: İyi huylu ve güzel ahlaklı olmak.Sır saklamak ve sırları açığa vermemek. Kötü söz ve  hareketlerden  sakınmak. Dünya  hayatına esir olmamak. Alçak  gönüllü olmak.  Büyüklük  taslamamak. Gurur ve  kibirden sakınmak. Gözü, kalbi ve gönlü tok olmak.  Vefalı olmak.Alimleri  sevmek ve hürmet göstermek.  İbadetlerine sadakat göstermek. Namazlarını zamanında kılmak. Nefsine hakim olmak. Cömert olmak. Kin ,gıybet ve hasetten kaçınmak. Helal kazanç peşinde olmak.. Haramdan kaçınmak. Adaletli olmak. Başkalarının haklarını korumak. Gelmeyene gitmek.Hısım akrabayı ziyaret etmek. Yaptığı iyilikleri başa kalkmamak. Küçükleri sevmek,büyükleri saymak. İş yerini "Bismillah"lafzı ile açmak, Dua ile kapatmak. Siftah edemeyen komşu dükkanlara müşteri göndermek. Malını değerinden fazlaya satmamak. Terazi ve ölçümde hileye baş vurmamak. Hatalı malları satmamak. İşçinin hakkını alın teri kurumadan vermek.

   Ahi teşkilatlarının "konuk odaları "da bulunmaktadır. Misafirlerini burada ağırlarlar." Yaren odaları "da vardır. Burada da eğlenip sohbet ederler. İmkanı kıt olanlara  "imece " adetlerini koymuşlardır. Ahiliğin en önemli kurallarından biri de "İnsanın  emeğinden başka kazancı  yoktur"  kuralı.

    Ahilik kültür köklerimizin önemli  köşe taşıdır. Her mesleğin bir piri vardır. Tüccarların piri Hz.Muhammed (SAV) dir. Terzilerin piri  Hz. İdris' tir. Ekmekçilerin Hz. Zülküf 'tür. Marangozların piri  Hz. Nuh. Demircilerin piri  Hz. Davut'tur.

   Ahilik kurallarının kaynağı İslamiyettir.   Bu ocaklar  iman,yiğitlik, cihad ve ahlak ocağıdır.

   Günümüze kadar intikal eden ahi birlikleri en son "Esnaf ve Sanatkarlar  Birliği " olarak  işlevini sürdürmektedir.Gönül ister ki esnaflarımız arasına bu ruhu yeniden  kazandıralım.